تفریحات سالم در نگاه امام رضا(ع)

انسان برای شاد زیستن خلق شده است و تمام لوازم شاد زیستن را نیز در اختیار دارد. تمام موجودات و مخلوقات جهان، برای راحتی انسان خلق شده‌اند؛ اما این بشر نتوانسته از این امکانات به درستی استفاده نماید و به گمراهی کشیده شده که خود هم نمی‌داند چه می‌کند. او تفریحی را تفریح می‌پندارد که به سختی به دست آورد و برای آن پول خرج کرده باشد؛ اما در حقیقت، شادی و تفریح را به دست نیاورده؛ بلکه خود را دچار ناآرامی و دلواپسی نموده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اگر اندکی به اطراف خود بنگریم، خواهیم دید که تمام اختراعات و کشفیاتی که انسان انجام داده، فقط برای تفریح و راحت زندگی کردن خود بوده اما چنان درگیر این صنعت شده که انگار برده آن است. ممکن است سؤالی به ذهن برسد که چرا انسانها با این همه پیشرفت و توسعه و وجود این همه امکانات رفاهی، شاد نیستند؟ شاید نبود روح معنویت در زندگی را بتوان علت شاد نبودن بسیاری دانست؛ البته معنویتی که برخاسته از متن دین باشد؛ نه چیزی زائد بر دین.

برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح زمان، یکی از عوامل به وجود آمدن شادی و تفریح است. اگر تمام وقت، صرف کسب درآمد و امرار معاش شود، در اندک زمانی، رخوت و یک نواختی بر زندگی حاکم خواهد شد و روح انسان را آزار خواهد داد اما اگر هر کاری زمان خاص و وقت معینی داشته باشد، تنوع و تفریح هم در زندگی جایی خواهد داشت.

امام رضا (علیه السلام) در یک تقسیم‌بندی زیبا می‌فرمایند:

سعی و کوشش کنید تا اوقات زندگی خود را به چهار بخش تقسیم نمایید. بخشی را برای نیایش و عبادت با خدا، بخشی برای کسب معاش و تأمین مخارج زندگی و بخشی را برای معاشرت با برادران دینی صرف کنید. آنهایی که معایب شما را برایتان آشکار می‌سازند و شما را برایتان آشکار می‌سازند و شما را قلباً دوست دارند و بخشی دیگر را برای تفریح و لذایذ مشروع خود اختصاص دهید.( مسند امام الرضا(ع) ج 1؛ 300)

تفریح در زندگی امر لازم و ضروری است که اگر مراعات نشود، روزمرگی به زندگی روی خواهد آورد و در نهایت یأس که بلایی خانمان برانداز است حاکم خواهد شد که خود گناهی نابخشودنی است. یأس را می‌توان عامل بیشترین خودکشی‌ها دانست که باید سخت از آن دوری کرد.

تفریح سالم و ناسالم چیست؟

تفریح از ماده فرح به معنای شادی می‌باشد. شادی را می‌توان از راه‌های مختلف به دست آورد ولی یکی پایدار می‌ماند و یکی زودگذر است. تفریح سالم، تفریحی است که در روح و روان انسان، تأثیر مثبت گذاشته،خستگی را از وجود انسان دور کند، به انسان آرامش ببخشد و امید را زنده نگه دارد که البته امید، بالاترین انگیزه زندگیست اما تفریح ناسالم مانند ابر بهاریست که سریع به هم می‌پیوندد و از آن سریعتر از هم می‌پاشد.

خنده و شوخی را می‌توان یکی از تفریحاتی دانست که به وفور یافت می شود اما زمانی سالم است که دور از کلمات زشت و رکیک باشد.

معربن خلاد می‌گوید: روزی از امام رضا(ع) سؤال کردم جانم به فدایتان، شخصی با عده‌ای زندگی می‌کند در معاشرت و نشست و برخاست با یکدیگر گاهی میانشان سخنانی رد و بدل می‌شود که با گفتن آن سخنان تفریح و خنده می‌کنند، آیا این کار اشکالی دارد؟ حضرت در جواب فرمودند: «مانعی ندارد تا جایی که حرامی در کار نباشد».

مقصود امام از اینکه می‌فرمایند حرامی در کار نباشد، این است که گفت‌وگو و خنده و شادی به فحش و ناسزا و کلمات زشت کشیده نشود و احترام و شخصیت همدیگر حفظ گردد و در این صورت است که می توان آن را تفریح دانست.

تفریحی که در آن بی‌بندوباری حاکم باشد، یا موجب آزار دیگران گردد یا اینکه مزاحمتی را ایجاد کند، مسلماً تفریح سالمی نخواهد بود و نخواهیم توانست آن را به  عنوان تفریح سالم نام ببریم. مشروع بودن تفریح از  نظر امام رضا(ع) این است که با شرع اسلام در تضاد نباشد.

گروهی از مردم، به تمسخر گرفتن دیگران را به عنوان تفریح برگزیده‌اند و از این کار بسیار لذت می‌برند.

امام رضا(ع) در این‌باره می‌فرمایند: کسانی که مردم را مسخره می‌کنند به شدت مجازات می شوند. چگونه می‌توان چنین تفریحی را سالم دانست، تفریحی که در آن گناه صورت گیرد و مورد غضب الهی باشد، هرگز نمی‌تواند تفریح باشد چرا که باز هم در نهایت این نفس لوامه است که انسان را سرزنش می‌کند.

اغلب ما با این طرز فکر بزرگ شده‌ایم که ثروت، شهرت و قدرت؛ شادی می‌آورد. ما می‌پنداریم اشخاص متمول، سرشناس و قدرتمند واقعاً شادند. به ما باورانده شده که با پول می‌توان همه چیز خرید و قدرت همه چیز به دست آورد و سپس شاد و خوشبخت شد. این اعتقادات علت اصلی همه بدبختیها و مشکلات است، چرا که بیشتر انسان در خدمت ثروت و شهرت و قدرت است تا اینها در خدمت  انسان. او باید برای ثروت نگهبان باشد و برای قدرت و شهرت برده تا اینکه آنها در خدمت انسان.

در نهایت می‌توان کلام را چنین به پایان برد: هر چیزی که باعث شادی و انبساط روح گردد و از خستگی انسان بکاهد، تفریح است اما باز هم باید متذکر شد این تفریح، زمانی سالم خواهد بود که در راستای رضای خداوند باشد.(شادی و زندگی؛ بهادری محمدی؛ 65)

مهدی سالاری

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: تفریح سالم امام رضا ع

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۹۵۵۵۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چگونه می‌توان راه و روش امام صادق (ع) را الگو قرار داد؟

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی یعقوبی گیلانی، کارشناس مذهبی و مدیر موسسه منبر آسمانی با اشاره به روایتی درمورد معیار اصلی مقام هر فردی نزد خداوند اظهار کرد: یکی از اصحاب صادق آل محمد علیهم‌السلام می‌گوید به امام صادق (ع) عرض کردم: آقاجان فلانی چه عبادت، دین و فضلی دارد! کنایه از این‌که خیلی مقامش والاست، اما امام علیه‌السلام سوالی درباره آن شخص از من پرسیدند که تمام معیار‌های مرا در شناخت افراد تغییر داد. امام صادق علیه‌السلام فرمودند: «فَقَالَ کَیْفَ عَقْلُهُ» «عقل او چگونه است؟»
 عرض کردم: نمی‌دانم بعد امام علیه‌السلام فرمودند: 
«فَقَالَ إِنَّ الثَّوَابَ عَلَى قَدْرِ الْعَقْلِ» «ثواب و پاداش را به اندازه عقل و با معیار خرد می‌دهند نه به مقدار حال و شور.»

داستان مرد عابد بنی اسرائیلی

بعد، امام جعفر صادق (ع) برای من داستانی از عابدی بنی اسرائیلی نقل کردند: همانا مردی از بنی‌اسرائیل خداوند را در جزیره‌ای دریایی که سرسبز و خرم بود عبادت می‌کرد. آن جزیره درختان بسیار و آبی فراوان داشت. فرشته‌ای از آن مکان می‌گذشت که آن عابد را دید. فرشته به خداوند عرض کرد: آیا ثواب این بنده را به من می‌نمایانی؟ خداوند آن را به وی نشان داد، فرشته آن را اندک و ناچیز پنداشت و از این ناهمخوانی ثواب کم و عبادت فراوان آن عابد تعجب کرد به همین خاطر خداوند به فرشته وحی کردند: با او همراه شو. فرشته به صورت انسانی در آن جا فرود آمد. مرد به او گفت: کیستی؟ فرشته گفت: من مردی عابد هستم که، چون آوازه مرتبه و عبادت تو در این مکان به من رسید به نزد تو آمدم تا خداوند را به همراه تو پرستش و عبادت نمایم. فرشته در آن روز با او بود. فردای آن روز فرشته به آن مرد گفت: منزلگاه تو چه سرسبز و خرم است! فقط برای عبادت شایسته است! مرد عابد به او گفت:، اما این‌جا عیبی دارد! فرشته گفت: چه عیبی؟ گفت: برای خداوند ما چارپایی نیست، اگر بر‌ای او الاغی بود او را در این مکان می‌چرانیدیم همانا سبزه‌ها در حال از بین رفتن هستند. فرشته که متعجب شده بود گفت: برای پروردگار تو الاغی نیست؟ (کنایه از اینکه این حرف یعنی چه، مگر خدا جسم است که اعضا و جوارح داشته باشد) گفت: اگر برای خداوند الاغی بود مثل چنین سبزه‌هایی از بین نمی‌رفت. خداوند به آن فرشته وحی فرستاد: «فَأَوْحَى الله إِلَى الْمَلَکِ إِنَّمَا أُثِیبُهُ عَلَى قَدْرِ عَقْلِهِ» «همانا من به میزان عقل او به او پاداش داده‌ام.»

شرح روایت شریف

حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی گفت: این روایت می‌فرماید: ممکن است کسی دو رکعت نماز مختصر بخواند و ثواب عبادت جن و انس به او داده شود و ممکن است کسی تا صبح شیون و ناله کند و اشک بریزد، اما نماز پر لابه او را به چیزی نخرند. این سخن به شنونده سنگین آمد، برای همین امام جعفر صادق علیه‌السلام برای او داستانی نقل کردند تا ذهن وی مطلب گفته شده را بپذیرد. 

این کارشناس مذهبی تصریح کرد: امام صادق علیه‌السلام کوتاهی فکر برخی از مردم را با نقل این روایت توضیح می‌دهند و می‌فرمایند: زیبایی و شور عبادت او به‌گونه‌ای بوده است که حتی نظر فرشته‌ای را به خود جلب می‌کند و از شکوه آن سر تعظیم و درخواست در پیشگاه الهی فرود می‌آورد. شور در آن عابد خوب بوده است ولی شعوری در او نبوده است.

مشکل امروز جامعه مسلمانان

حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی ادامه داد: متأسفانه، مشکل جامعه اسلامی نیز همین است. در جامعه اسلامی معیار و محک ارزش اعمال و کردار دیگران عقل و معرفت آنان قرار نمی‌گیرد و شور و حال را معیار و محک مرتبه معنوی افراد و گزینش آنان قرار می‌دهند. سینه و نوحه و فریاد و گاه نعره و کشیدن قمه و قداره فراوان است، اما شعور و معرفت اندک است. متأسفانه منبرها، مسجدها، حسینه‌ها، فقط از حال می‌گویند و سفارش می‌کنند که در مکه و طواف چنان کن و نماز و ذکر فراوانی به زائران می‌دهند و وقت فکر و اندیشه برای آنان نمی‌گذارند. وقتی شور فراوان و عقل اندک باشد، یک میلیارد مسلمان نمی‌توانند در تأمین هزینه خود توانا باشند. البته، عقل به معنای چیزی که آدمی را به قرب الهی نزدیک کند منظور ماست. عقلی که با آن به ستایش خداوند ایستاده می‌شود و سلامت دنیا و سعادت آخرت را به همراه دارد.

دو پایه اساسی عقل

این کارشناس مذهبی گفت: عقل دارای دو پایه اساسی است: 
• یکی آن که باعث شود خداوند را عبادت کند و قرب الهی را موجب شود. 

• دیگر آن که به سعادت و نعیم برسد و البته سعادت اخروی بدون تأمین دنیا ممکن نمی‌شود.

حال، یک سوال اساسی از همه مسلمین این است. 

مسلمانی که در تأمین هزینه زندگی خود درمانده است چگونه می‌تواند سلامت دنیا را داشته باشد و کسی که در دنیا سلامت ندارد چگونه به سعادت آخرت دست می‌یابد؟

 ملت ما با انقلاب عظیم و معنوی خود که به عشق امام حسین علیه‌السلام بوده است با معضل اقتصادی و ناتوانی در تأمین نان شب خود روبه‌روست.

کسی که توان تأمین نان دنیای خود را ندارد و نمی‌تواند دنیای خود را آباد کند، آخرت خود را نیز نمی‌تواند آباد کند! 

حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی اظهار کرد: یک میلیارد مسلمان اسیر دست غربیان هستند. آنان توان بالایی در مقابله با مسلمانان ندارند، بلکه این مسلمانان هستند که سست و ضعیف هستند. کسی که عقل ندارد نه تنها در برابر دشمن از او کاری نمی‌آید، بلکه وی در برابر دوستان نیز نمی‌داند چه می‌کند. انسان باید سعادت دنیا داشته باشد تا به آخرت دست یابد. بعد از انقلاب اسلامی، در مواردی گداپروری در جامعه باب شد و دولت‌ها به‌جای شغل، به مردم پول دهند. مردم نباید نان خود را با ذلت به دست آوردند. کار را نیز باید خود دنبال کرد و البته برای این کار باید کاردان بود.

عقل خودمان و اطرافیانمان را بسنجیم

این کارشناس مذهبی یادآور شد: آدم باید خود و اطرافیانش را آزمایش کند تا ببیند جزء کدام گروه قرار می‌گیرند. آیا خدایی ناکرده از جاهلان هستند یا از عاقلان؟

 امام صادق علیه‌السلام با این روایت به همه ما فهماندند که اگر کسی را در حال خوش عبادی دیدیم او را به عرش نبریم، بلکه ببینیم عقل و معرفت او چه اندازه است؟ درک او نسبت به دنیا و آخرت چگونه است؟ 

چقدر خوب است در مساجد، روایات باب عقل و جهل کتاب بحار و یا اصول کافی حتی شده از رو خوانده شود و اصلا هر شب بعد از هر نمازی یک سوال اعتقادی مطرح شود و از مردم خواسته شود تا جواب این سوال را پیدا کنند و خودشان روی این سوال فکر کنند تا راه امام صادق (ع) ادامه پیدا کند.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری قرآن و عترت